آفت و بیماری های اسفناج: از علائم اولیه تا درمان قطعی
آیا میدانستید بیماری های اسفناج میتوانند با آسیب به بافت ریشه، باعث پوسیدگی کامل گیاه شوند؟ میزان حساسیت گیاهچههای تازه اسفناج نسبت به بیماری بوته میری بسیار بالاست و در صورت عدم تشخیص به موقع، میتواند به نابودی کامل محصول شما منجر شود.
شرایط آب و هوایی مرطوب و دمای بین ۲۲ تا ۲۷ درجه سانتیگراد، تاثیر زیادی در رشد و گسترش عوامل بیماریزای اسفناج دارد. برای مثال، بیماری پژمردگی فوزاریومی اسفناج در دماهای ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد شدت میگیرد و باعث لوله شدن برگها و ضایع شدن بوتهها میشود. همچنین آفاتی مانند مگس چغندر با نام علمی Pegomyia betae با تغذیه از برگ، تونلهایی ایجاد میکنند که به صورت خطوط سفیدرنگ روی برگ ظاهر میشود.
در این مقاله، با انواع بیماری های قارچی، ویروسی و باکتریایی اسفناج آشنا میشوید. علائم هر بیماری را به طور دقیق خواهید شناخت و روشهای موثر پیشگیری و درمان را یاد میگیرید. بنابراین اگر میخواهید محصول اسفناج سالم و پرباری داشته باشید، با ما همراه باشید.
آموزش کامل کاشت اسفناج و پرورش آن | 1404
نوع بیماری/آفت | عامل ایجادکننده | شرایط مساعد | علائم اصلی | راهکارهای کنترل/پیشگیری |
|---|---|---|---|---|
بوتهمیری (Damping-off) | قارچ Fusarium oxysporum | رطوبت بالا، دمای ۲۴–۲۷° | پوسیدگی ریشه، زردی برگ پایینی، پژمردگی | تناوب زراعی، ضدعفونی بذر، بهبود زهکشی |
سفیدک داخلی (Downy mildew) | قارچ Peronospora farinosa | رطوبت ۸۵٪، دمای ۸–۱۸° | لکههای زرد روی برگ، توده قارچی بنفش زیر برگ | قارچکشهای مسی (زینب، مانب)، تهویه مناسب |
آنتراکنوز (لکه سیاه) | قارچ Colletotrichum dematium | دمای ۲۲–۲۷°، هوای مرطوب | لکههای گرد قهوهای با نقاط سیاه | حذف بقایای گیاهی، تناوب، قارچکش |
پژمردگی فوزاریومی | Fusarium spp. | دمای ۲۵–۳۰° | زردی برگهای بالغ، مرگ گیاه طی ۷–۱۰ روز | تناوب طولانی (۱۵ سال)، حذف گیاهان آلوده |
موزائیک خیار (CMV) | ویروس، ناقل: شتهها و زنجرهها | فعالیت شتهها | لوله شدن برگها، لکههای موزاییکی | ضدعفونی بذر، کنترل شتهها، استفاده از توری |
مینوز برگ (Leaf miner) | مگس چغندر Pegomyia betae | شرایط مزرعه آلوده | خطوط سفید تونلی در برگ | نشای سالم، زنبورهای پارازیتوئید |
شته سبز اسفناج | Aphis spp. | رطوبت متوسط، حضور مورچهها | تجمع روی برگ، عسلک چسبناک | دشمنان طبیعی (کفشدوزک)، کنترل مورچهها |
سفیده بزرگ کلم | Pieris brassicae | فصل رشد | لاروها برگها را کامل میخورند | زنبور Apanteles glomeratus، پوشش توری |
شناخت بیماری های قارچی رایج در اسفناج
[caption id="attachment_6035" align="aligncenter" width="675"]
تصویر برگ های اسفناج در ارتباط با بیماری[/caption]
بیماری های قارچی اسفناج از شایعترین آسیبهایی هستند که محصول شما را تهدید میکنند. این بیماریها در شرایط مختلف آب و هوایی میتوانند خسارتهای جدی به بار آورند. بیایید با مهمترین بیماری های قارچی اسفناج آشنا شویم.
بوتهمیری اسفناج و نقش Fusarium oxysporum
بوتهمیری یا مرگ گیاهچه اسفناج، با آسیب به بافت ریشهای گیاهان، باعث پوسیدگی آنها میشود. اگرچه چند عامل قارچی در خاک باعث پوسیدگی ریشه اسفناج میشوند، اما قارچ Fusarium oxysporum نقش موثرتری در این بیماری دارد. از نشانههای این بیماری میتوان به کاهش درصد جوانهزنی بذور، خشکیدن گیاهچههای تازه، کاهش رشد، زردی برگهای پایینی و پژمردگی گیاهان اشاره کرد. علائم بارز بیماری روی ریشه به شکل زخمهای آبسوخته و به رنگ قهوهای یا مشکی دیده میشود. آب و هوای مرطوب و محدوده دمایی ۲۴ تا ۲۷ درجه سانتیگراد تاثیر زیادی در رشد عامل بیماری دارد.
سفیدک داخلی اسفناج و قارچ Peronospora farinosa
سفیدک داخلی یا کپک آبی اسفناج، مخربترین بیماری این محصول است. عامل این بیماری قارچ Peronospora farinosa میباشد که تنها به اسفناج آسیب میرساند. اولین نشانههای بیماری به صورت لکههای زرد رنگ و نامنظم روی برگها مشاهده میشود. در ادامه، لکهها گسترش یافته و برنزی رنگ و خشک میشوند. روی سطح زیرین برگهای آلوده، توده قارچی بنفش یا خاکستری رنگ مشاهده میشود. هوای مرطوب با ۸۵ درصد رطوبت و دمای روزانه حدود ۸ تا ۱۸ درجه سانتیگراد برای رشد و نمو قارچ مناسب است.
لکه سیاه یا آنتراکنوز اسفناج با عامل Colletotrichum dematium
آنتراکنوز اسفناج توسط قارچ Colletotrichum dematium ایجاد میشود و به گیاهان مختلفی از جمله نخود، لوبیا، تربسفید، توتفرنگی و زیره نیز آسیب میرساند. نشانههای اولیه این بیماری روی دو طرف برگهای اسفناج به شکل لکههای گرد، کوچک و آبسوخته ظاهر میشود. سپس لکهها گسترش یافته و بافت کاغذی پیدا میکند و به رنگ قهوهای یا برنزی درمیآید. ویژگی بارز این بیماری، وجود نقاط بسیار ریز سیاه رنگ در وسط لکههای برگی است. آب و هوای بسیار مرطوب و دمای بین ۲۲ تا ۲۷ درجه سانتیگراد، رشد عامل بیماری را تسریع میکند.
پژمردگی فوزاریومی در دمای 25 تا 30 درجه
بیماری پژمردگی فوزاریومی در دماهای ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد شدت میگیرد. این بیماری از طریق بذور، آبیاری، افراد و ابزارها گسترش مییابد. اولین علائم با زرد شدن برگهای بالغ گیاه مشاهده میشود و در مدت زمان کوتاهی تمام گیاهان را آلوده میکند. گیاه آلوده در مدت ۷ تا ۱۰ روز از بین میرود. حذف این بیماری خاکزاد از مزرعه تقریباً غیرممکن است، مگر اینکه از تناوب ۱۵ ساله بدون حضور گیاهان میزبان استفاده شود.
بیماری های ویروسی و باکتریایی اسفناج
ویروسها از عوامل مهم آسیبرسان به کیفیت و کمیت اسفناج هستند. بررسیها نشان میدهد حدود ۴۳.۵ درصد از بوتههای اسفناج با علائم زردی و چروکیدگی به ویروسها آلوده میشوند. در ادامه با مهمترین بیماری های ویروسی اسفناج آشنا خواهید شد.
[caption id="attachment_6038" align="aligncenter" width="675"]
آفت و بیماری اسفناج[/caption]
موزائیک خیار و علائم لوله شدن برگها
ویروس موزائیک خیار (CMV) یکی از مخربترین بیماری های ویروسی اسفناج است که گستره میزبانی بسیار وسیعی دارد. این ویروس بیش از ۱۲۰۰ گونه گیاهی را آلوده میکند. نشانههای بارز این بیماری در اسفناج شامل پیچ خوردگی و لوله شدن برگها به سمت داخل است. همچنین الگوهای موزاییکی از سبز روشن و تیره (یا زرد و سبز) روی برگها پدیدار میشود.
در گیاهان جوان، آلودگی به CMV باعث پیچیدگی برگها و کندی رشد میشود. اما وقتی گیاهان بالغ اسفناج آلوده میشوند، تکههای رگهرگه زرد و سبز روی برگها ظاهر شده و برگهای جدید نزدیک به مرکز اغلب کوچک، زرد و پیچیده میشوند. با پیشرفت بیماری، لکههای زرد به قهوهای تبدیل میشوند.
راههای انتقال ویروس از طریق شتهها و زنجرهها
[caption id="attachment_5987" align="aligncenter" width="675"]
آفات اسفناج[/caption]
انتقال و گسترش ویروس موزائیک خیار از طریق مایهزنی مکانیکی، بذر، سس و حشرات ناقل صورت میگیرد. مهمترین ناقلین این ویروس، شتهها هستند. حدود ۶۳ گونه از شتهها قادرند ویروس را از گیاهان آلوده به گیاهان سالم منتقل کنند. شته سبز هلو و شته جالیز از مهمترین ناقلین این ویروس محسوب میشوند.
علاوه بر شتهها، زنجرهها نیز میتوانند ویروسهای گیاهی را منتقل کنند. انتقال ویروس توسط حشرات به سه صورت ناپایا، نیمهپایا و پایا انجام میشود. در انتقال ناپایا، شته با یک ثانیه تغذیه از گیاه آلوده، ویروس را کسب کرده و تا ۱۰ ساعت قابلیت انتقال آن را دارد.
ضدعفونی بذر با محلول سفیدکننده 10 درصد
از آنجا که بیماری های ویروسی قابل درمان نیستند، پیشگیری مهمترین راهکار مبارزه است. یکی از روشهای موثر برای جلوگیری از انتقال ویروس از طریق بذر، ضدعفونی بذرهای مشکوک با محلول ۱۰ درصد مواد سفیدکننده برای مدت ۳۰ دقیقه است.
همچنین برای پیشگیری از بیماری های اسفناج ویروسی باید:
گیاهان آلوده را از بین ببرید
علفهای هرز مزرعه را کنترل کنید
با پاشیدن آفتکشهای سیستمیک با آفات مکنده مبارزه نمایید
از ارقام مقاوم به بیماری های ویروسی استفاده کنید
سطح مزرعه را با توری ریزبافت بپوشانید تا مانع ورود حشرات ناقل شوید
بهرهگیری از کنترلکنندههای بیولوژیک برای مبارزه با شتهها و کشت انواع گل در مزرعه برای جلب شکارگرهای طبیعی نیز از روشهای موثر مقابله با ناقلین ویروسها است.
“Peronospora (downy mildew), stemphylium, white rust, anthracnose and other fungal pathogens represent the most damaging spinach diseases, posing serious threats to both yield and leaf quality.”
ترجمه فارسی:
«پِرونوسپورا (سفیدک پودری)، استمفیلیوم، سفیدک حقیقی، آنتراکنوز و دیگر عوامل قارچی، خطرناکترین بیماریهای اسفناج هستند که تهدیدی جدی برای عملکرد و کیفیت برگ به شمار میآیند.»
آفات و بیماری های اسفناج
حشرات مختلفی به گیاه اسفناج حمله میکنند و باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول میشوند. شناخت دقیق این آفات به شما کمک میکند تا با روشهای مناسب، خسارت آنها را به حداقل برسانید.
مینوز برگ اسفناج و مگس چغندر
مینوز برگ اسفناج با نام علمی Pegomyia betae از آفات مخرب این گیاه است. لاروهای این حشره با تغذیه از برگ، داخل آن تونل ایجاد کرده و روی برگ خطوط سفیدرنگی ظاهر میشود. لاروها حدود دو میلیمتر طول دارند و کمی شفاف هستند. پروانه یا مگس بالغ از خاک بیرون میآید و چرخه زندگی را از نو آغاز میکند که تقریباً ۱۵ روز طول میکشد. برای مبارزه با این آفت میتوانید از نشای سالم استفاده کنید، بوتههای آلوده را حذف کنید، تناوب زراعی را رعایت کنید و از زنبورهای پارازیتوئید مانند Diglyphus begini و Chrysocharis parksi استفاده کنید.
شته سبز اسفناج و نقش مورچهها در گسترش
شته سبز یکی از آفات شایع اسفناج است که ۲ تا ۴ سانتیمتر طول دارد و دارای دو قرنیک در پایین شکم خود است. این آفات به سرعت تکثیر میشوند و یک شته ماده میتواند در طول عمر ۲۰ تا ۳۰ روزه خود ۶۰ تا ۱۰۰ لارو تولید کند. راه تشخیص این آفت، مشاهده مورچهها روی گیاه است. مورچهها عاشق عسلک (ماده چسبناک تولید شده توسط شتهها) هستند و حتی با شاخکهای خود آنها را تحریک به ترشح شیره میکنند. در عوض، مورچهها شتهها را از حمله دشمنانشان محافظت میکنند.
سفیده بزرگ کلم و استفاده از زنبورهای پارازیتوئید
سفیده بزرگ کلم (Pieris brassicae) پروانهای با طول بدن ۲۰ میلیمتر و عرض بالهای باز ۶۰-۸۵ میلیمتر است. رنگ بدن آن خاکستری متمایل به سبز و بالها سفید است. لارو این پروانه با حمله به برگها، تمام برگ را میخورد و فقط رگبرگها را باقی میگذارد. یکی از مهمترین روشهای کنترل بیولوژیک این آفت، استفاده از زنبور پارازیتوئید Apanteles glomeratus است که تا ۸۰ درصد لاروها را از بین میبرد. همچنین پوشاندن سطح بوتهها در ۴-۵ هفته آغازین با توریهای ریزبافت روش مؤثر دیگری برای مبارزه با این آفت است.
روشهای پیشگیری و درمان قطعی بیماری های اسفناج
پیشگیری از بیماری های اسفناج بسیار موثرتر از درمان آنهاست. با روشهای زیر میتوانید محصول خود را از آسیبهای جدی محافظت کنید.
راهکار | توضیحات کاربردی |
|---|---|
تناوب زراعی | کشت ۴–۶ ساله با گیاهان غیرمیزبان برای کاهش بیماریهای خاکزاد |
بهبود زهکشی و تهویه | استفاده از کمپوست، باغچه مرتفع، فاصله مناسب بین بوتهها |
ضدعفونی بذر | خیساندن بذر در محلول ۱۰٪ سفیدکننده به مدت ۳۰ دقیقه |
استفاده از قارچکشها | ترکیبات مسی (مانب، زینب) و متالاکسیل در کنترل قارچی |
پوشش توری | جلوگیری از ورود شتهها، زنجرهها و پروانهها به مزرعه |
کنترل بیولوژیک | بهرهگیری از کفشدوزک، زنبورهای پارازیتوئید و Bacillus Thuringiensis |
حذف گیاهان آلوده | جلوگیری از گسترش سریع بیماریها و ویروسها |
مدیریت علفهای هرز | کاهش پناهگاه برای ناقلین ویروسی و آفات |
تناوب زراعی 4 تا 6 ساله با گیاهان غیرمیزبان
تناوب زراعی به کشت محصولات مختلف به صورت پشت سر هم در یک زمین با ترتیب مشخص گفته میشود. این روش برای کنترل بیماری های خاکزاد اسفناج بسیار موثر است. تناوب ۴ تا ۶ ساله با گیاهان غیرمیزبان بهترین نتیجه را در کاهش عوامل بیماریزا دارد. بنابراین باید از کشت پشت سر هم گیاهان همخانواده خودداری کنید. همچنین برای پیشگیری از انتقال بیماریها، از کاشت اسفناج بهاره در مجاورت اسفناج پاییزه خودداری کنید.
افزایش زهکشی و تهویه خاک برای کاهش رطوبت
زهکشی مناسب خاک برای رشد گیاهان اهمیت زیادی دارد. افزودن کمپوست به خاک، راهی عالی برای بهبود زهکشی است. مواد آلی، تخلیه آب اضافی را آسانتر میکنند و در عین حال مواد مغذی لازم برای رشد گیاهان سالم را جذب میکنند. ایجاد باغچههای مرتفع نیز به زهکشی بهتر کمک میکند. از طرفی، افزایش فاصله بین بوتهها و افزایش تهویه از دیگر راههای کاهش رطوبت اطراف گیاه است.
استفاده از قارچکشهای مسی مانند زینب و مانب
ترکیبات مسی قویترین قارچکشها برای مبارزه با سفیدک داخلی هستند. استفاده از قارچکشهای مانب یا زینب در کنترل بیماری های قارچی اسفناج موثر است. این قارچکشها باید از شروع ظهور اولین برگهای حقیقی استفاده شوند و هر ۵ روز یکبار تکرار شوند. سم متالاکسیل نیز هر چهارده روز یکبار میتواند به خوبی روی بیماریها تاثیر بگذارد.
پوشش توری برای جلوگیری از تخمگذاری آفات
پوشاندن سطح بوتهها در ۴-۵ هفته آغازین با توریهای ریزبافت، روش موثری برای جلوگیری از تخمگذاری آفات است. استفاده از توریهای ضدحشره برای کشتهای گلخانهای نیز توصیه میشود. این روش مانع ورود حشرات ناقل بیماری های ویروسی به مزرعه میشود.
استفاده از دشمنان طبیعی مانند کفشدوزک و زنبور
کنترل بیولوژیک به کاهش جمعیت آفات توسط دشمنان طبیعی آنها گفته میشود. کفشدوزکها حشراتی هستند که در مرحله لاروی از شتهها تغذیه میکنند. زنبورهای پارازیتوئید مانند Diglyphus begini و Chrysocharis parksi از دیگر دشمنان طبیعی آفات اسفناج هستند. استفاده از باکتری Bacillus Thuringiensis نیز میتواند لاروهای جوان آفات را از بین ببرد.
سوالات متداول
[faq_accordion]
منابع خارجی :
plantvillage
-
santamariaseeds
-
gardeningknowhow
دیدگاه شما چیه؟
نظرت برامون خیلی ارزشمنده! تجربه یا دیدگاهت رو درباره این مطلب بنویس 🌱